Popular Posts

Thursday, 30 May 2019

A•chik ku•o chanbewal:

A∙chik kusik-o channanirang rokkomrang donga. Dingtang dingtang bostuna channanirang dingtangbea. Ia channani rokkom aro mingbewalrangba jolni kri aditarang dingtanggrika. Uni gimin iano seani, jolgipinni aganbewaloni ontiti dingtangani dongen ine anga chanchia. 

Ia channani ortorang, namen gamchata aro minggipin dake ong∙gija agannode namen knadika aro kraja. Uni gimin ia channani bewalrangko, maidakgipako maidake channa uko ong∙e agannosa knatoa aro me∙sunika. Komila rongsa innani pal komila gesa innode knatoja aro ong∙ja. Adita channani bewal aro rokkomrangko ka∙mao seaha:

1. Holsa / olsa: Ian te∙rik pangoni nakatgipa bite gimiko agangopa.
2. Galsa: Ian terik holoni toksa toksa dake apsan dongrimgipa. Te∙rik baditaba gal, holsa ongata.
3. Rongsa: Ian te∙rik galsao donggipako minga. Terik baditaba rong, galsako ongata;
Rong, ian bing∙romgipa aro tambinggipa bosturangkoba channa ba aganna jakkala. Jekai, roong, gue, tebong, te•gatchu, narangmarble rokkomari bing•romrom dakanggipako rongsa, ronggni, .. ine aganna. Ro•rokrok dakangakoba rongsa, ronggni ine agana, jekai, jal•ik rongsa...
4. Gronsa ba kopsa: Ian biteni ning•ao donggipa, bing•romangna am•a gita dakgiparangko aganna. Jekai, te•brong ning•ao donggipako kopsa ba gronsa ine aganna. Angni te•brong cha•ade kopchet ong•aha. Rasin gipokni ua chonchongipakoba gronsa grongni ine aganna.
5. Sresa / chilengsa: Ian biteni ning•ao pelgapa gita dakanggipako aganna. Jekai, komilako odrake cha•a, sreprak ba sresa-prak cha•a. Jambura ning•aonikoba sresa, sregni ine channa. Chilengsa, chilenggni ineba agannaia.

6. Groksa: Ian mingsongbate ringanio aganbata. Jekai, chiko ringato changsa mnokate ringako groksa ine aganna.
7. Ku•sa: Ian cha•anio jakomsa changsa cha•atako ku•sa ine aganna. Jekai, miko an•ching ku•sa, ku•sa dakesa cha•a.
8. Bilsa: Ian jakchi ba gol•dikchi dokon, bilsa, bilgni ine aganna. Changsa dokakon bilsa ine aganna.
9. Chamsa / kasa / bagasa / chokchimsa: Palna chamme tom•gimin ba kagimin me•surangko chamsa chamgni ine agana.
10. Changsa: Ian daka rikani, re•a doani, ba agannanio jakkala. Jekai, A•chikrang salo changgittam mi cha•a.

11. Totsa: Ian alamala bing•rongmangna am•a gita dakgipako totsa ine aganna. Jekai, a•bri aditaba ro•rongrong dakako a•bri totsa ba totgni ine aganna. Ro•ongkoba totsa totgni ine agannaia.
12. Jaksa: Ian channa man•gipa bijakrangko indake aganna. Jekai, ‘De angna pan jaksa on•atboda’. Bijakrangko kingsa, kinggni ineba channa.
13. Chapsa: Ian bijakrang baditaba king damsanko chapsa chapgni ine aganna. 
14. Kingsa / patsa / kansa: Ian ganna chinnaniko agananio aganna. Jekai: Ba•ra kingsa / patsa. Chola patsa / kingsa agitcha ra•dapabo.
15. Ge•sa:

16. Damsa: Ian biapko agananio aganna. Jekai:  Ma•jongongde ia bilside a•ba damgni cha•enga. Jara daka matchuba, sa•raona re•baesa dambong damdok ki•rotrota.
17. Mangsa: Ian janggi gnanggipa matburingrangko channanio agana. Jekai: Chinga matchu mangdok donga. Do•bima ma•mitra mangsa dongpagipaba marana sisrangjok.
18. Noksa / kanasa: Ian nokrangko channanio agana. Jekai: Ia bilside chingade nokbonga Christmasko cha•ataiaha. Nokrangko kanasa, kanagni ineba agana. Chingni songo nok kana sotsni donga.
19. Kansa: Ian janggi grigipa biap jitna man•gipako aganrongbata. Jekai: Da•sio re•anggipade sawasai, ritu ritu gari kanchet re•anga.
20. Pangsa: Ian bolrangko channanio aganna. Jekai: Na•songni bagannode te•brong pangbri, te•gatchu pangchet aro komila pang sotdok dongade.

21. Birasa: Ian panko chapanio birasa biragni ine aganna.
22. Badasa: Ian gue ba gue gita nanggipa biteko channanio aganna. Jekai: Aiao! Na•songni guede nangade, gue pangsa•an bada gittamprak chrapdildil nangtoka.
23. Chikasa: Ian biteko cha•anio den•giminko cha•anio agana. Jekai: De angnaba gue chikasa on•atsrang.
24. Teng•sa: Ian den•gimin be•enrangko channanio jakkala. Jekai: Wak kappa song•a da•alde, teng•sku mancha cha•atjok.
25. Bolsa / pongsa: Ian jakchi rim•e ka•na man•giparangko aganna. Jekai: Atte gongga pongsa aro atte mande pongsa ra•esa baganchina re•angaenga. Pong-ni palo bolsa, bolgni...inneba jakkalaia.

26. Koksa: Ian koko olaniko aganbata. Jekai: Gumiongde da•alde antichina gominda kokgni olangenga.
27. Palsa / Tepsa: Ian miko i•sal / e•salo tepanio channani. Jekai: Dal•drobamitingode angaba mi tepa palgittam-kode bon•aiane.
28. Sromsa: Ian bi•jakko i•salo tepanio aganna. Jekai: Da•alde sakgittamna bi•jak sromgnisan sromba•ane.
29. Gittimsa: Ian songni gittimko channanio aganna. Jekai: Sadolpara songde dal•manchaa, gittim chi•bongarang donggenkon.
30. Songsa: Ian songko channanio aganna.

31. Saksa / aksa: Ian mandeko channanio aganna.
32. Kom•sa: Ian channa man•gipa na•tikko channanio aganna.
33. Kem•sa / ma•sa: Ian ang•keko channanio aganna. E•ching aro holdirangkoba kem•sa kem•gni ine aganna. Che•engrangkoba kem•sa kem•gni ine aganna.
34. Dotsa: Ian ro•rokrok dakgipa bol ba wa•arangko aganna. Jekai: Gue dotbonga. Guekode pangsa panggni ineba chanrongbata. Wa•a dot sotbongako chilba•a, aiao, neng•gokjok. Ruti packetprakkoba ruti dotsa, dotgni...ine aganna.
35. Ja•sa: Ian am•bolko am•bol noko warekrek chappe donnanio, ja•sa, ja•gni ine aganna.

36. Ja•baksa: Ian am•bolko babilchio, chu•dap sambao donnanio aganna.
37. Sing•sa: Ian wa•singko channanio aganna. Jekai: Manima•ang na•kam datako, wa•sing sing•gittam ra•baa mijalo.
38. Chitsa: Ian mongsongbate e•sal bijak kingsaoniko chitgimin bijakko chitsa chitgni ine aganna.
39. Dolsa: Ian toktok dake tarigim manderangko dolsa dolgni ine aganna.
40. Dol•sa: Ian e•sal / i•salko baditaba king chitani ja•manno chape dol•giminko dol•sa, dol•gni...ine aganna.

41. Gong•sa: Ian tangkako channanio aganna.
42. Pelsa: Ian pelgapgap dakgiparangko agana. Ro•ongkoba pelgapakode, pelsa pelgni...ine aganna. Tangka bisrakoba pelsa pelgni ine aganna.
43. Depsa: Ian cha•aniko depe palanio aganna. Jekai: Ama angna chana depgittam antichiko bre•baa.
44. Chong•sa: Ian tok tok dakgipako channanio aganna. Jekai: Mitam wa•arang burua, wa•tibok uarang tok dake cha•a. Na•songode wa•tibok chong•bri dongade. Maikoba tom•doanioba chong•sa chong•gni ime aganna. Jekai: Dingtang dingdang, kisol miko chong•sa aro atte pangrako chong•sa danna.
45. Mottasa: Ian mi minnako rate kachimotako channanio aganna. Jekai: Abini motta gittam ratmano, angade mottasasan ratman•paaia.

  46. Balsa: Ian bibalrangko channanio aganbata. Jekai: Golap pangsa•an silbe•e bibal balbonga balengade; Mi ratgiminko chilna kagiminkoba balsa, balgni...ine aganna. Mi mottako chimonge kaoan, ua kachimongako balsa balgni ine aganna. 
47. Durasa: Ian mi jipgiminko donno toako durasa, duragni,...ine aganna. 
48. Monsa: Ian e•ching, mi aro uandakgipa kg toanirangko monsa, mongni ine aganna.
49. Dilsa: Ian chiringrangko channanio aganna. Jekai, maniongni songode chiring dilsaniko songgimik chi ringenga.
50. Samsa: Ian ja•a jakrangko agannanio aganbewal ong•a. Jekai, Angni ja•a samsade mijaloni saenga. Ja•a jako gangipa jutta sandalrangkoban samsa samgni ine aganbewala.

51.  Gilsa: Ian pelgapanggiparangko channanio aro agannanio aganna. Jekai, tin, wa•si / wa•se, dokta, puri, paratha,...uandakgiparangko channanio aganna. Dada wa•se gilchikkungko dol•e chape kae chilba•a.
52.  
53.
54.  
55.  
...

Indake channani rokkomrang aditarang bang•kuenga. Iano segatgiminna agreba, bang•en dongkuenga....

Iako poraigiparangoni jerangan maikoba agandapna ska, ba talatdapna ska, comment•o seachi agandapanikoba katchabe•e rimchaksoa.

Wednesday, 29 May 2019

A•chik chatro-chatrirangni SSLC/HSSLC porikanina chanchisamsoani:

Toromo gisik nangani nambea, gilja re•a aro Isolo bi•a, uandakgipa bewalrang gamchatbea. Songsalo bak ra•ani, noksul, songsul aro mahariko dakchakani nambea. Christmas aro bilsi gital-ko maniani aro chrokani nambea. Chadambe ong•e sobharangchi re•e bak ra•aniba nambea. Bia alani aro  nokchame kaa, uarango kam dakchakaniba nambea. Indiba mingsa chanchina nangani. Da•o dipate bang•a A•chik chatro chatrirangan (gimiko aganja), SSLC ba HSSLC senagiparang, december ja a•bachengaoni january aro february-ni skanggipa antirangona lekkako dangtapgijagipa bang•bata gita nikmana. Maini a•selo ong•a niatora, angni chanchianio aro nikanio aditarangko ong•na krae nika:

December-onin bang•a bi•sarangan Christmas-na tarisoa, Christmas-o agrepil•e chroka, bilsi gitalo chrokmesaduga•a, bachiba bachiba rorampreta, saniba bia alanirangna kamo dakchakpreta, sobharangchi dongkama, aro uandakgiparang. Indake uarango bak ra•paengon march jao porika donggipanade namrengare galchipe donchenga gita daktoka. Bang•an december aro january-ode lekkakon a•dimosa nangatbatronga. Jagnikode indin poraigija uachi-uachi re•ruraean, uko-uko dakarin chatro-chatri ong•e dakna nangchongmotgipakode gualska•a. Ua jarango, dingtang dingtang programrango agre bak ra•paani a•sel poraiani gisikode bringbring-brangbrang ong•atskaa aro gisikrangko tom•tom ong•atja

Indaken christmas-o, bilsi gitalo, saniba bia alanio aro sobharango agre kusi ong•timmakarin, poraianikode noksikosa jagninade donchengaria. February-osa noksikni lekkako kolame, a•dimuko dokpronge bang•an a•bachengronga. February-o a•bachengon jasasan porikana dongkua, aro subject 6-ko porainade dandudakdak ong•skaaha aro jagnirangna dangtapgija donnani gimin, poraigiminkoba gualpil•aiaha. Khasi Hills-ni chadamberang aro Garo Hills-ni gipin jatrangde decemberoni, january aro february-ona jagittam bimchipe poraitokbatgipan bang•bata. Indiba A•chikrang...? Bang•bata A•chikrangan jasa february-osan poraibatokaria. Jagittam aro jasa tosusa•ato, aiao, namen dingtanggrikbea.

Ia jagni jako poraigija indin re•ataniba, aditarangoni mingsa, A•chikrangni nambata pass percentage-o pass ka•aniko salongipa ong•a.

Uni gimin, je chatro-chatrirangan march jao porika sena nanga, uamangde christmas aro bilsi gitalo agre rorama aro chrokmesa•aoniko, an•tangko champengo nambatgenchim.  Sobharangchi dongkamja•o  aro salanti bak ra•jaoan nambatgenchimkon. Bia alani kamrango agre bak ra•jaoan nambatgenkon. Christmas-o nobinana re•angode gilja jokmane joljol noktangona re•baoan, ba Christmas-o Dec. 24 aro 25-o gilja re•enba kusi ong•an chu•ongnawachimkon. Bilsi gitaloba batbegipa dec.31, 1jan. aro 2jan.rango kusi ong•an chu•ongaigenkon. Bia alanioba agre kamrango bak ra•aniko komiato namnawachimkon. Sobharangchi re•e dongkamja•on nambatnawakon, aro sobhani bon•kamgipa sal robibarangosan re•ange bak ra•omangba, Dakgipa Rugipara kusi ong•batgenchimkon. Agre chrokmesa•ana batede ia Christmas-o, bilsi gitalo, bia alanio aro sobharango kra•a gita bi•anio bak ra•panioan Dakgipa Rugipara kusi ong•batgenkon.

Gisiko so•so jeng•jeng ong•ato, tom•tom atchonganiko dongtoatja. Uni gimin ua jagittamni somoirango tom•tom kra•a gita somoirangko jakkalenba, kra•a gita ripengrangmingba roenba, name bimchipbee march jani do•gani talako kulina, name chabiko ripingso•ode nambatgenchim. Iako dakataniara, chu•batgiparang aro ma•a parangni mikrakani kamba ong•a. Chadamde ong•e, chadambede skatang roramna aro somoiko jakkalwengwatna sikaria. Uko dimbrengatna aro poraianio somoiko jakkalbatatnade chu•batgiparangni kamoan.

---------------------------

Minggipin uni segiminrang:
1. Ma•ani mikchi - Rokkom gittam donga
2. Raka - Maikai tota
3. A•chik ku•o chanbewal
4. Wa•a rokkomrang: Garo-hills-adoko man•giparang
5. Rongtalgijakode namnikbrujana
6. Chakkol ong•ja dakchakgipa

7. Sarong - A•chik jatni kal•ani

Tuition ra•ani gamchatbreja, uigijaniko sing•ani gamchatbata:


Class 7-oni class 12-ona bang•a chatro-chatrirangan tuition ra•toka. Mongsongbate class 10-o Maths-ko, aro class 11/12-ode Physics, Chemistry aro Mathematics-ko. Man•e cha•gipa aro kangalgipaba bang•an tuition ra•na indakpil•e skelbetoka.

Tuition ra•ani nambregijani:
Tution ra•o neng•ade bata, somoi cha•bata aro an•tangari poraina (personal/self study-na) somoirangba komibea. Mongsongbate, subject ge•gni ge•gittamo tuition ra•giparang, pringwalni 6:00 am  dakarangonin subject-sana re•anga, aro skul jokmanne subjectgnina nokoni ong•kata aro attam 6:00 pm ba 7:00 pm bajirangosa nokonade sokbaa. Nokona sokbaeba, noko rokkomari dakna nangkua. An•tangtang poraina atchongahaode be•en neng•beaha aro tusidimanisa sokbaska•aha. Pringoba pringwalnin tuition, aro salgimik klassni ja•man, attamoba tuition... 

Tuition, subjectsaon badita dam, uan tuition ra•gipa skigipao pangchaka, bang•bataon jao ₹ 500/ ba ₹ 800 na batronga. Indide skul feesrangmingna baksa jarikit gamna nangani dongdapkua. Tuition-ni somoioba bang•batan an•tangni uigijaniko sing•rongja aro skulo class-o gitan, tuitionchi re•anggen, knatimgen aro notesko segatesan re•bagen. Je chatro/chatrian uigijaniko sing•a, uade namkalkua.

Tuition ra•ani, mitam skigiparangko skulo name skigijanionaba dila. Mitam skigiparang, tuition-o bi•sarang bang•atna skulode name skibreja, indiba tuitionode name skia. Ian mingsa mitam skigiparangnade business gitaba ong•angpila. Iako agannengon, gimik skigipako mangsongja, mitam skigiparang donga skuloba name skia aro tutionoba name skia. Indiba bang•a tuition ra•giparangan, skulo name tale skija indiba tuition-o nambate skia

Tuition-ona bi•sarang batch ge•saoan sak 30 ba sak 60-rang dongronga. Uan skulo klass-o skiaming apsannangaia, maina tuition-ni somoi kontasa ba kontasa adha aro uni ja•mande uigijanirangko sing•nade somoian gri. Oe, bang•gija tuition skigiparang, dingtangmancha sing•aninaba somoiko on•a, aro bi•sarangko uo ma•sigijaniko sing•china didia. Iade nambea.

Indiba jegita ong•oba, mitam chatro chatrirangde, tutionsan re•aia, aro skuloba aro tuitionoba uigijaniko changsatekba skigipao sing•rongja. Skuloba noteskosan segataia aro tutionoba noteskosan segataia. Ua skia gimiko ma•siean sing•jama, ukode porika•osa ma•siaijok. Indiba an•tangari noko poraigipa bi•sa, maikoba uigijani aro ma•sigijanide (doubts-de) dongtelaia.

Tuition ra•na nangani ja•dil:
Bang•a skul ba college-rangon skigipa aro chatro / chatrirang baksa uigijaniko sing•anio dongbreja. Chatro ba chatri skigipaona re•ange, uigijaniko sing•ani indakpil•e komibea. 5 % rangni gitasan ong•aigenkon uandake lesson-o uigijaniko skigipao sing•anirang. 

Skigipani skiani nambregijani a•selba ong•a, indiba uni skiani nambregijanide ja•pang ong•ja, maina bi•sarang skulo ma•sigijaniko sing•giparang bang•ode skina changbregijagipa skigipakoba an•tangko namdapatna tikkela. Skigipaba an•tangni skiani bewalko namdapatna krengroroa. Sing•ani..., bi•sarangni uigijaniko sing•ani, gisik nanganikoba mesoka aro indake gisik nangani, skigipakoba bimchipe skirorona tikkelata. Darangba sing•gipa dongjaode, namoba namjaoba skigipa apsan bewalon pangnan lessonrangko skiangkua.

Chatro / chatri uigijaniko sing•sranggijani dongode, uan salantini lessonrangko poraigijanikoba mesokskaa. Salantini lessonrangko ma•sina krengon, uigijaniko uina krenga aro an•tangtang uina taningtangko tikkelatanikoba mesoka. Jean mamung sing•ani dongja, bang•a changon ua an•tangari chanchianikoba dakrongja

Mitamrangara uigijaniko sing•ja, skigipana kennani a•sel. Miitamrangra chatro / chatri skana kratcha•a, maina bi•sa gipinrang maikoba maikoba aganronga aro bal•ekronga. Maina krat cha•na, man•gijaniko skie ra•nan skulona re•baenga. Mitamrangra, skigipana kenna maina mitam skigiparangde skatang bi•sarangko innaia aro ka•o nangaia

Mitamrangara, mitam skulo skigiparangni namja•ani a•sel tuition ra•anionan sokaia. Mitam bi•sarangra ma•a pani aganana tuition ra•aia. Mitam bi•sarangra ripeng skani tuition ra•ana ra•paaia.

Indiba ia tuition ra•aniko komiatna ba komiatnade skulo bi•sarang aro skigipa baksa uigijaniko sing•ani dongna nangchongmota ( The teacher – student relationship, in the field of asking doubts should come into existence). Uni gimin, bi•sarang skigipao skulo, break-o aro je somoioba aro biapoba uigijaniko sing•genchimode, tuition ra•na nangani katta•an dongjawa, maina uigijaniko skulon talna man•aha.

Uni gimin, tution ra•gija, uigijaniko skigiparango sing•ani bewal namen gamchatbea aro su•utbea. Bi•sa aro skigipa apsan melianionaba dila. Bi•sa aro skigipa meliahaon, bi•sani skigipana kennaniba dongjaha aro mamung kennani dongjahaon, ka•donge knatimani aro skie ra•naniba baria. Kengija knatimon, ta•rake uininga aro ma•sininga. Tuition ra•jaode, bi•sani neng•aniba komia, tangka bon•aniba komia aro an•tangari noko poraina somoiko bang•bate man•a. An•tangangari, poraiaon lessonko ma•siani aro lesson-ni gimin sing•anirang baria. Lesson-ni gimin an•tangtang chanchiahaon, gisik ra•aniba baribata.

Uigijaniko skigipao skulo sing•ani bewalko an•ching bariatna nanga. Maikoba ma•sijaenga...? Skigipao katrikange sing•ani gamchatbea. Skigipara maiana ong•a, klass-o skinasanma...? Ong•ja... Klass-o bi•sarang sing•a aro skigipa aganchake golpoani (discussions) donganiara namen gamchatbea.

If teacher – student relationship on discussing doubts is good, there will be no need of tuitions. 

Sunday, 26 May 2019

Wa•a Rokkomrang - Garo Hills A•doko man•giparang

Waa, mandeni salantio daka kamrango mingsa  nambegipa aro gamchatbegipa ong•a. Wa•ani gamchataniko chanchiaton, wa•a maiana cholija, gimiknan cholia, inesa an•tangni gisikonade na•baaria. Ja•diloni, bipangoni aro bijakona; me•a nadoba•aoni, wa•ringoni aro wa•gipeona; ja•dil - atte gitchi bipongna aro gipinrangna; me•a – cha•anina, wa•ring – wa•ding ba du•ana, rokkomari wata chenganina aro kaa wennanina, wa•ring – karichi ba kalchi, song•e channe cha•anina; chidare aro silpong dake jakkalanina; wa•sing brengna aro tokkol tarianina; bagan bera  ba guare kana; manggot, gol•dik aro jonggalrangna.... Bijak – nokking pinna aro matchu mattena cha•aninaba... Nok rikanio rokkomari nokni bakrangna aro rikna jakkalanina wa•akon jakkalbata. Wa•si, chikrok, du•a, wa•jak aro rokkomarirangna. Mande wa•ako maiarangna jakkala uarangko setokna chanchiode,  aiao! dontongnan changjawakon... 

Ia kan•dikbegipa seanio, wa•ako mairangna jakkala uako ning•tue sena iano mangsongja, indiba Garo Hills-o wa•ani rokkomrang baditarang donga,  iakosan janapnasan namnikbea. Garo Hills-o man•gipa rokkomrangko segenchimoba, iano janapanio mittamrangko mingchangnaba donga, maina iako seanio jol ge•sanno man•gipakosa janapa gitasan ong•aienga. Ia wa•ani rokkomrangni bimungrangkoba jolsanni minganiosan bimungko janapaiaha. Jolsa•o minggipa apsan rokkomkon Garo Hills-ni jolgipinno minggipin bimungrangoba mingani donga. Uni gimin iano janapgipa bimungrang, jolgipinno bimung  mingani baksa apsanjanaba donga. Iano bimung segatgimin, Ranggira Babadam joloni minga gitasa seaha. Jeba ong•bo bimung mingani rokkomna bate, Garo Hills-o man•gipa wa•a badita rokkomrang donga, uakosa uianiona ra•bana nangchongmotbatani. Joljol hai, wa•ani rokkomrangko niangna. 



Angni iano segatgiminrang, wa•a ming 14 rokkomrang Garo Hills-o donga. Uarangara:

1. Wa•tre / wa•mande
2. Wa•tibok wa•naru (wa•tibok dal•gipa)
3. Wa•tibok (wa•tibok chongipa rokkomko wa•tibok innen mingaria)
4. Seksra (wa•gi gita dakanga)
5. Burua...
6. Wa•gi (A•tila amuna, wa•gikosan jakkalbata)
7. Wa•kanta...
8. Wa•dru (wa•arangoni dokrubatgipa ong•a)
9. Wa•nok (wa•nok chongipako wa•nok innen mingaria)
10. Wa•nok wa•sim (wa•nok dal•kalgipa)
11. Wa•nok wa•da (wa•nok jatoni dal•batgipa)
12. Wa•sit (Wa•site mesaka)
13. Wa•mina (Iade chonbea, Balpakram jolrangosan man•bata)
14. Wal•ni (Skang chengo wa•al so•bakna ba chaatna jakkalbata, gipin wa•arangna bate, wal•niko salo ta•rakbate wa•al chaningbata)


Ia rokkom 14-kosan Garo Hills-o man•a ine anga chanchija. Haida gipin jolrango, minggipin rokkomrangkoba man•engnaba donga. Ia segatani jol ge•sanno pangchakesa seani gimin, galchanganiba dongnaba donga ine anga chanchia. Jeba ong•bo, ia wa•ani rokkomrangni bimang aro maiarangna jakkalbata, uarangko anga minggipino talatskana mangsonga.


[Suggestions ka•dapna / feedback on•a namnikgiparangko katchabee rimchaksoa...]

...
Minggipin uni segiminrang:
1. Ma•ani mikchi - Rokkom gittam donga
2. Raka - Maikai tota
3. A•chik ku•o chanbewal
4. Rongtalgijakode namnikbrujana
5. Chakkol ong•ja dakchakgipa
6. Sarong - A•chik jatni kal•ani

Thursday, 23 May 2019

Little knowledge isn’t dangerous. Pride in little knowledge is!

So far I have been aligning to the saying, ‘Little knowledge is dangerous'. Some even extend it by saying, ‘It is globally applicable'. When look into the saying on the surface level, it seems to be totally unarguably correct. I've been nodding to the saying, and had even proclaimed when I witnessed a person with little knowledge showed something and had a downfall

As I look closely into the saying and fathom over it, I debunk it since it is a misinterpretation. If one does not know even a little, of a particular subject / thing, one will never try to know deeper of the said subject. One will not even ask about that subject since one does not even know that exist and therefore, will have no doubt at all. If one doesn’t have a little knowledge, there is no question to developing that subject, and that knowledge will continue to remain unknown.

Only when one knows a little of that subject, and if that interests, one starts to know more of that and try all means to know every detail of it. Once that little knowledge is inquisitive, one becomes a mastery of that subject and contended.

If one has a prior full knowledge of that subject, no questions about that subject will ever arise.  One will not even teach to others about that subject because everyone knows of that. When one who knows very well about that particular subject, speaks to the crowd, and listeners understood everything of what have just been heard, no one will ask the speaker or clarify since listeners have no doubts. No doubts implies having full knowledge of that subject. If the listener stand up and clarify something, it directs that the other has no full knowledge. There is a doubt means there is no full knowledge. It is that no full knowledge, which is a little knowledge that drives a person to nurture into a full knowledge.

Therefore, that dangerous must be due to something else, not due to little knowledge. When I look out for the reason behind being dangerous, I found that it is a pride. When there is pride on the subject, patience disappear into the woods. When there is pride, one will not wait that little knowledge to mature into a full knowledge and so, that pride in little knowledge show off one's own little knowledge

What happens then, when that little knowledge is shown off? Everyone knows the answer... But one should note, it isn’t a little knowledge that is dangerous. It is a pride in little knowledge, that's dangerous. Never fear to have a little knowledge of any subject, but watch out, that no pride enters into your little knowledge.

Little knowledge is essential to mould that very little knowledge into a mature full knowledge. 'No little knowledge' is equivalent to 'no full knowledge', since there will be no driven force that yarns towards a full knowledge, if there is no little knowledge.

Pride in knowledge is dangerous. Or, pride in little knowledge is dangerous. There is no patience in pride. Pride and impatience are almost always journey together.

Little knowledge isn’t dangerous. Pride in little knowledge is!

Wednesday, 22 May 2019

Asking for a password – Genesis of mistrust!

Trust and respect is the pillar of all relationships. Of course, commitment is the core of trust, forget not that. If there is no commitment from one, it could crumble the strongest adherence of trust.

Asking for a password is an indication that trust, respect and discussions are missing, more specifically trust is lost

When one asks for the password, ask the person why the password is needed. Whatever the reasons be given, when meditated upon, 90 % of explanations emerges out to be, due to mistrust

Sharing password often leads to spying or controlling another person. It's a sign of inspection, seeking proof. Relationship isn’t about inspections, seeking proof, everything same  and having no personal room. 

I am an open book, I have no problem in sharing”, says anonymous. Everything seems a good idea when you are in a relationship... you love each other truly and trust each other... it looks like a transparent symbol of trust... Once relationship gets into suspicion or rather ends in certain case, it's a huge complicated. Even if it continue to last, suspicion unconciously exists. 

It's common for partners to share their passwords since they truly believe that this is a significant step to show trust", said anonymous. But when look at it closely, it can clearly be seen that it originates from the lost of trust. Sharing password isn’t a genuine way to show trust. There are, a million of other ways. It isn't a healthy way to deepen trust. Have or nothing to hide, there needs no inspection to trust. If one wants to cheat, even after sharing of passwords one can surely do so. One can never stop the other from cheating by just with the password.

Updating status, photos, etc. from the other's account itself escorts to  fear of or fear to... That fear of or fear to, whether a minor or major issue,  is borned of a trust issue.

What, if one uses the same passwords for the multiple accounts, viz. Social networks (Facebook, Twitter, ..), media sharing networks (Instagram, YouTube, Snapchat,...), discussions forrum (viz. Quora, ...), Blogging and publishing networks (Blogger, WordPress, ...), Professional networks (viz LinkedIn, Classroom2.0, ) Educational Networks (Viz. The Student Room, Unaccademy, Google Books, Google Scholar, ResearchGate, PubMed Central, Academia.edu, ..), Commercial networks (Internet Banking, Paytm, Google Pay, Amazon, Flipkart, Myntra, Uber, OlaCabs, Amway, Snapdeal, Jabong, Alibaba.com, ...). 

Asking for a password is 90 % borned of the lost of trust. Fear and suspicion is the genesis of mistrust.
Respecting privacy is borned of TRUST.

The choice is yours whether to cling on to trust on or seek out for a proof.

Saturday, 11 May 2019

Ma·ani mikchi - Rokkom gittam donga:

Ma·gipa detangna dingtang dingtang  obostarangna mikchi ong·na man·a. Ia ma·ani rokkomari mikchi ong·aniko, rokkom gittamo bakna man·a: Ua ma·ani rokkom gittam mikchiara
i) Katcha·ani mikchi
ii) Dukni mikchi aro
iii) Kratcha·ani mikchi

Ia rokkom gittam mikchian, an·tangari degipana gamchata. Ia rokkom gittam mikchiko ma·a cha·tota aro gun gnanggipa mikchirang ong·a. Ia mikchirang mairongpil·e, uni dena gamchatbea aro detangna ka·sae ua mikchirangko mesokna ka·donga.

Ia katcha·ani mikchi detangni nama kamna, nama bewalna, changa sapanina aro detangni p'lak rokkomari chanchia, katta aganani aro daka kamni namani gimin ong·a. Ia katcha·ani mikchi degipana kusiniko, katcha·aniko aro mikkangchi namdape dakanganina ka·donganiko  ritimatroroata.

Ia dukni mikchi, detangni nambregija kamna, chu·sokgijanina, bimchipgijanina, aro detangni p'lak chanchianio, katta bewalo aro daka  kamo nambregijani gimin ong·a. Ia dukni mikchiko, degipa nikon, degipana namaona an·pilanina an·tangni janggi tangani gimin degipani  gisikona nipilanina chanchianiko ritimata. Uni chu·sokgijanina aro dimbrenggijanina, ma·ani dukni mikchiko nikon uni gisik aro ka·tongko nangdikata aro bite nangatgipa bewalona degipako an·pilata.

Ia kratcha·ani mikchi, degipani ka·namgijagipa aro mitchigipa daka kamni gimin ong·ronga. Ia kratcha·ani mikchi rokkomko degipa nikon, matsranggipa sel·u gita chacha rakbegipa aro mitchigipa deni ka·tongko buponga aro uko dingtangatna ama. Ia kratcha·ani mikchi, rokkom gittamoni gamchatgipa rokkomsa mikchi ong·a. Ia mikchi deni mitchigipa kamko, rongtalbee aro bokpile su·srangna amgipa chimik ong·a. Ia mikchi, degipako an·tangni ka·namgijagipa bewalko nikata aro uko rinnokate, namaona ka·oksie an·pilata.

Ia ma·ani rokkom gittam mikchiramg, ma·ani detangna mairongpil·e ka·saaniko mesoka.

Friday, 3 May 2019

Bal•eka - Mangkala

Bal•ekani nama; kragipa bewalosa ong•na nanga!
Dal•giminrang dal•gipa gandako bal•eka. Uan kra•a.
Chongiparang chongipa gandako bal•eka. Uan kra•a.
Chongiparang dal•batako bal•eka. Uan krabeja.
Chongiparang dal•batako bal•ekskaa. Uan dal•batgipa chonbatgipako bal•ekani maia gadango ong•a chanchina nangani.

Kragipa kattao ka•dingna bal•ekanisa nambea. Dal•giminba ong•bo, chonnenggipaba ong•bo mitchiani aro kragija kattao bal•ekaniara namja. Dal•batgiparang, chongipani mikkango rongtalgija kattako jakkale bal•ekaniara, chonnenggipa aro dal•drobagipa bi•sarangko kragijagipa bewalona dila. Mongsongbate, dal•batgiparang bal•ekanio be•enna sikani kattarangko chonengipa bi•sarangni mikkango kragija bal•ekaniara namchongmotja.

Dal•giparang (me•apa, me•chikma, ba je bilsi brebatgiparang) chonkalbatgipa bi•sarangko bal•eka, uan ra•chakna amani. Indiba agre batpile aro kragija kattarango chonbatgiparangko bal•ekaniara namja aro kraja. Agre rongtalgijagipa kattarangchi chonbatgiparangko bal•ekaniara dambe gisiko dakmajoaona dila aro uamangni bewalrang, bang•a changon chu•batgipako mande ra•anirang dongronggijaniona dilrongbata.

An•tangna chu•batgipako bal•ekaniara kraja, mongsongbate kragija kattarango. Bang•an, agre bal•ekani balwao dal•rorogipa, bang•a changon chu•batgipako man rakkina changrongja.
Bal•ekani aro ka•dingani nambea aro gamchata. Indiba dugapil•e mongsongbate rongtalgija kattarango bal•ekani aro ka•dinganiara namchongmotja.
Kragija bewalo aro kattao bal•ekani aro ka•dinganiara, gisikna namgijagipa sabisirangko ritimata.

Mitamrang chonnike bal•eka; mitamrang chonnika gnang bal•eka; mitamrang ma•sijae bal•eka; mitamrang ka•dingnasan bal•eka; mitamrang kusinasan bal•eka; mitamrang rasong man•a bal•eka.
Je miksonganioba bal•ekbo, miksongani namgijagipa aro katta sel•tagijagiparangko jakkalani namchongmotja. Je miksonganioba bal•ekbo, bal•ekako man•enggipa mandena mai ong•enga ukoba chanchina nangbea.
Ka•dingani aro kusini nambea indiba kragijanio ka•dinganiara gungrigipa ong•a.

Bal•ekanio simsakbena nanga. Bang•a changon duga•anionan dilrongbata.

Bu•a innudi nami nibune. Bang•a agri bal•ekgiparang man rakkinadi saprongja. Ku•sikni gam•ama wekari wangbrakariodi nampajare.